Cả đời Đại tướng Lê Đức Anh sống giản dị và đơn giản đến nấc tằn tiện. Trước lúc hôn mê, ông Sáu Nam có hai trọng tâm nguyện nhức đáu về thiết yếu đám tang của mình. Hai chổ chính giữa nguyện cuối cùng đó, cũng không nằm xung quanh sự đơn giản và giản dị ấy.
Có lần trò chuyện với Lê Mạnh Hà – đàn ông Đại tướng Lê Đức Anh, anh nói: Mỗi ngày tôi đều cảm thấy rất đau buồn cùng sợ hãi lúc phải nghĩ rằng, ngày lúc này có thể sẽ là ngày cuối thuộc tôi được đi trên con đường này, được bước lên những bậc cầu thang này để đến thăm ông. Mỗi lần ngồi cạnh ông và nắm tay ông trong bệnh viện, tôi đều sợ hãi rằng ngày từ bây giờ có thể là ngày cuối thuộc được nắm tay ông.
Bạn đang xem: Lê đức anh le manh ha
Hơn một năm rưỡi nay, khi sức khỏe của Đại tướng Lê Đức Anh chuyển biến xấu đi và phải nằm tại BV 108, dưới sự chăm sóc đặc biệt của các bác sĩ, cũng là lúc Lê Mạnh Hà – người đàn ông duy nhất của ông nhận quyết định nghỉ hưu với cương vị Phó Chủ nhiệm Văn phòng chính phủ.
Ông Lê Mạnh Hà – nam nhi Đại tướng Lê Đức Anh.
Mặc cho dù gia đình anh ở sài Gòn, nhưng sau khoản thời gian nghỉ hưu, tôi biết Lê Mạnh Hà vẫn ở lại Hà Nội. Sau thời điểm về hưu và trả lại căn công ty công vụ cho thiết yếu phủ, Lê Mạnh Hà mướn một căn hộ studio nhỏ với giá chỉ khiêm tốn ngay gần bệnh viện 108, và dành trọn thời gian mỗi ngày, trừ lúc ăn, thời điểm ngủ để ở cạnh cha mình.
Dù Đại tướng Lê Đức Anh đã mê mẩn cả năm nay, nhưng đều đặn sản phẩm ngày, đàn ông ông đều đến bệnh viện, ngồi cạnh ông từ sáng sủa đến tối.
Lê Mạnh Hà nói, kể cả khi cha anh không thể ý thức được sự hiện diện của đàn ông bên cạnh mình, thì anh vẫn muốn dành riêng trọn những ngày còn lại mặt cạnh ông và chỉ mong những thời buổi này sẽ kéo dãn mãi mãi.
Có lần trong cuộc phỏng vấn phương pháp đây hơn 1 năm, tôi từng hỏi Lê Mạnh Hà: "Là nam nhi của Đại tướng – Chủ tịch nước, đặc quyền của anh là gì?". Lê Mạnh Hà nói: "Ba tôi là Tướng trận. Đặc quyền lớn nhất mà gia đình công ty chúng tôi có được là sự hi sinh".
Sự mất mát nhiều nhất đó là xa cách. Đại tướng Lê Đức Anh là một trong số không nhiều vài vị Tướng của QĐND Việt phái nam đi qua cả 4 cuộc chiến tranh. Ông ở các chiến trường mang lại đến khi con trai mình 31 tuổi mới về sống và có tác dụng việc ở Thủ đô. Cần suốt mấy cuộc chiến tranh đó, số lần vợ con ông gồm thể gặp ông mỗi năm chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Lê Mạnh Hà thú nhận rằng, anh không tồn tại nhiều kỉ niệm với thân phụ mình. Bởi từ khi anh còn nhỏ nhắn đến khi anh trưởng thành, ông Sáu phái nam đều ở chiến trường. Sau này, vì công việc, hai phụ vương con anh lại mỗi người ở một đầu đất nước. Buộc phải kỉ niệm về cha mình vào trí nhớ của Lê Mạnh Hà, là một lần được tía dẫn đi Bách Hóa Tràng Tiền; lần khác thì được ông dẫn đi ăn phở; tốt một lần thời ông ở chiến trường Campuchia, nhân dịp ông đi vắng, cấp dưới của ông đã đưa con cái của ông từ Hà Nội sang trọng Campuchia, để con cái của ông tất cả một cơ hội được nhìn thấy nơi ăn chốn ở của cha mình ở chiến trường.
Lê Mạnh Hà kể, lúc còn là Chủ tịch nước, ông Sáu Nam không tồn tại bổng lộc gì xung quanh đồng lương. Sau đây khi về hưu, thi thoảng tất cả người đến thăm, biếu phong bì, ông cất vào một dòng cặp nhỏ, rồi thi thoảng con cháu về thăm thì phân chia cả cho những con, các cháu.
Biền biệt xa cách, phải những ngày chăm sóc ông Sáu phái nam trên giường bệnh trở thành những ngày nhiều kỉ niệm nhất với Lê Mạnh Hà: "Mỗi ngày tôi đều cảm thấy rất đau buồn cùng sợ hãi khi phải nghĩ rằng, ngày lúc này có thể sẽ là ngày cuối cùng tôi được đi trên con đường này, được bước lên những bậc cầu thang này để đến thăm ông. Mỗi lần ngồi cạnh ông và nắm tay ông vào bệnh viện, tôi đều sợ hãi rằng ngày từ bây giờ có thể là ngày cuối cùng được nắm tay ông. Kể cả ở tuổi này, tôi vẫn ko sẵn sàng đến việc mất mẹ, rồi mất ba".
Đại tướng Lê Đức Anh đã trải qua 3 lần tai biến. Lần đầu tiên vào năm 1997, khi ông đang là Chủ tịch nước đương quyền. Năm đó, những bác sĩ đều tiên lượng xấu về tình trạng bệnh của ông. Văn chống Chủ tịch nước đã báo với gia đình để gia đình chuẩn bị tinh thần lo hậu sự cho ông. Nhưng vài ngày sau, ông hồi phục thần kì, trong sự ngạc nhiên của tất cả mọi người. Năm 2018, các bác sĩ một lần nữa lại tiên lượng ông sẽ không qua khỏi. Nhưng bằng phương pháp nào đó, ông vẫn bền bỉ chống chọi với bệnh tật suốt hơn trăng tròn năm, kể từ lần tai biến đầu tiên. Chủ yếu GS.TS - bác bỏ sĩ Nguyễn lân Việt cũng phải ghê ngạc nhận xét rằng, Đại tướng Lê Đức Anh là một vào những người bao gồm sức sống bền bỉ nhất nhưng ông từng gặp.
Nên Lê Mạnh Hà luôn tin vào sức sống của thân phụ mình, tin vào sự kiên cường, bền bỉ của một vị tướng trận đã gớm qua 40 năm trận mạc. Anh từ chối mọi sự chuẩn bị đến sự ra đi của phụ vương mình, bất chấp lời răn dạy của rất nhiều người, do tin rằng ông sẽ tiếp tục can trường sống, dù chỉ là nằm đó lặng lặng bên trên giường bệnh.
Ngày 22.4 – cuối thuộc thì ngày đáng sợ đó đã đã đến. Lúc tôi nhắn tin phân tách buồn với Lê Mạnh Hà, anh nhắn lại ngắn gọn rằng, anh tự hào là bé của vị Tướng đã trải qua 4 cuộc chiến tranh đầy vinh quang.
Trước lúc mất và còn tồn tại thể trò chuyện với con cái mình, ông Sáu nam giới chỉ mong mỏi hai điều: Ông mong đám tang của mình sẽ là đám tang giản dị, không ồn ào, không gây phiền hà, ảnh hưởng đến hoạt động thường nhật của người dân. Hy vọng muốn thứ nhị của ông là được an táng cùng với vợ bản thân – người đã chờ ông gần 40 năm qua 4 cuộc chiến tranh, với ở cạnh ông 30 năm tuổi già lúc đất nước hòa bình.
Khi Đại tướng Lê Đức Anh qua đời, bên trên mạng làng mạc hội, người ta đồn đại về những ngôi biệt thự nhưng mà ông sở hữu, đồn đại về những doanh nghiệp xyz làm sao đó mà lại họ cho rằng là sảnh sau của gia đình ông.
Lê Mạnh Hà kể, Đại tướng Lê Đức Anh có một căn nhà ở đường Pasteur nhưng mà người ta bảo ông ở từ khi mới giải phóng. Nhưng gần như trọn cuộc đời mình, trừ những thời điểm ở chiến trường, thì nơi ở bao gồm của ông là căn nhà công vụ nhưng quân đội tuyệt gọi là Trạm 66. Khu nhà ở 2 tầng cũ kĩ, giản dị, nằm ngay lập tức trong doanh trại Bộ Quốc chống ở số 5 Hoàng Diệu và sẽ được trả lại mang đến quân đội sau lễ Quốc tang.
Ở đó, mặc dù khi là đương kim Bộ trưởng Bộ Quốc phòng xuất xắc Chủ tịch nước, hay sau này khi đã về hưu, vợ chồng ông Sáu phái mạnh vẫn duy trì thói thân quen giản dị như người bình thường – thậm chí nếu ko muốn nói là tằn tiện hơn rất nhiều. Thời ông Lê Đức Anh còn là Chủ tịch nước, vợ ông chỉ tất cả dăm ba bộ áo nhiều năm để mặc mỗi khi theo ông đi công cán, hoặc lúc cần tham dự những buổi tiếp tân quan lại trọng.
Trong căn đơn vị của Đại tướng Lê Đức Anh ở trạm 66 bao gồm cái bếp điện cũ kĩ cùng những dòng xoong nhôm mòn vẹt đã được ông bà sử dụng suốt 30 năm nay mà bà Võ Thị Lê (phu nhân Đại tướng Lê Đức Anh) thời gian còn sống nhất định không cho con cái thiết lập mới vì chưa hỏng; bộ bàn ghế nhưng ông ngồi để tiếp khách hàng cả trong nước, cả quốc tế, chiếc giường ông nằm… cũng đều là những thứ đã được sử dụng từ những ngày ông mới về ở tại Trạm 66 giải pháp đây hơn 30 năm.
Với con cái trong gia đình, ông Sáu nam giới nghiêm khắc đến mức đôi khi có thể là khắt khe.
Ông Nguyễn Hồng Thái – người cận vệ theo ông Sáu phái nam từ khi còn ở chiến khu cho đến khi ông trở thành Chủ tịch nước – năm ni đã 79 tuổi kể rằng: "Khi về hưu, gồm một ngày ông biết hóa ra bấy xưa nay văn chống Chủ tịch nước vẫn giao dịch hóa đơn tiền điện đến căn đơn vị trên đường Pasteur của ông ở dùng Gòn, ông bắt tôi đem trả tiền điện lại đến văn phòng. Ông cứ càm ràm bởi "mình ở, mình xài điện, cơ mà để văn chống đóng là sao"? Rồi từ đó ông bắt tôi sử dụng tiền lương mỗi tháng của ông để đóng tiền điện, bắt tôi dặn dò con cháu ông tiết kiệm điện. Ông nói, nhà nước đang kêu gọi tiết kiệm điện nhưng mà mình hoang mức giá thì cạnh tranh coi lắm.
Một lãnh đạo tầm như ông Sáu Nam, thì ai cũng nghĩ có thể đưa bé mình vào vị trí này, vị trí kia, nhưng ông Sáu phái nam không làm cho thế. Con ông tự đi thi, tự học, ra trường tự xin việc, chứ ông không gia nhập vào việc đó.
Con gái út của ông Sáu Nam không đi bộ đội, nhưng nhiều năm trước, quân quần thể 7 thấy gia đình nặng nề khăn, đã quyết định cấp đến một mảnh đất. Nhưng khi nhìn thấy quyết định đó, ông giận. Ông nói: Nó ko đi bộ đội, cấp đất mang lại nó có tác dụng gì? Đất này là để cấp đến người ta đi bộ đội lúc người ta không tồn tại nhà cửa. Cuối cùng, thiết yếu tôi là người được ông giao nhiệm vụ đem trả lại dòng quyết định đó cho quân quần thể 7, để Quân quần thể 7 dành suất nhà đó cho đồng đội bộ đội khác".
Người ta vẫn đồn đại về quyền lực của Đại tướng Lê Đức Anh thời gian còn sống, rằng ảnh hưởng của ông tất cả thể nâng đỡ hay ngăn cản sự nghiệp chủ yếu trị của nhiều người. Tôi không tồn tại đủ tin tức để xác thực những tin đồn đó. Nhưng tôi biết chắc chắn một điều, Đại tướng Lê Đức Anh không nâng đỡ con cháu mình.
Đại tướng Lê Đức Anh bao gồm 3 người con gái. Một người là hiệu trưởng một trường cao đẳng mẫu giáo, đã từng được giới thiệu làm Thứ trưởng Bộ Giáo dục nhưng từ chối, giờ đã nghỉ hưu và đang mở một nhà trẻ tư nhân.
Hai người con gái khác của ông, một người làm cho cán bộ vào ngành mặt hàng không, một người làm nhân viên cấp dưới hải quan. Lê Mạnh Hà – cho dù là nam nhi duy nhất nhưng đến tận năm 27 tuổi khi ông Sáu phái nam đã là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng mới được kết nạp Đảng.
Dù là đàn ông Chủ tịch nước, mặc dù đi học ở Mỹ, Lê Mạnh Hà từng chỉ là một ông giám đốc sở bình thường ở Tp. Hồ Chí Minh rất nhiều năm, trước khi trở thành Phó Chủ tịch Tp, rồi trở thành Phó Chủ nhiệm Văn phòng thiết yếu phủ. Cơ mà nhiều người – vào đó có tôi biết rằng, ở những vị trí đó, bởi vì tính phương pháp quá thẳng thắn, bộc trực của mình, Lê Mạnh Hà không được lòng nhiều người. Nó là rào cản ko nhỏ, ngăn cản con đường công danh, sự nghiệp của Lê Mạnh Hà. Nhưng Đại tướng Lê Đức Anh chưa một lần nào tìm bí quyết tác động, để giúp nhỏ mình, dù là thể việc đó không cực nhọc với ông.
Trong đời làm cho báo của mình, tôi từng tất cả hai cuộc phỏng vấn Đại tướng Lê Đức Anh. Lần gần nhất là vào năm 2015 cho báo bình an Thế giới. Năm đó, ông còn khỏe mạnh, cho dù hai lần tai biến đã để lại di chứng khiến ông phân phát âm rất cực nhọc nghe. Những cuộc phỏng vấn giữa tôi cùng ông luôn luôn có một người thư ký kết dịch góp tôi những gì ông nói. Nhưng tôi nhớ mãi một ấn tượng rằng, cho dù khi ấy tôi chỉ là một cô phóng viên báo chí trẻ ngoài đôi mươi tuổi, ông đã cư xử với tôi rất cởi mở. Ông ôm tôi thân thiện lúc gặp gỡ, thoải mái trả lời tất cả những câu hỏi của tôi, kể cả những câu hỏi không tồn tại trong công văn tôi gửi dịp ban đầu. Khi tôi ra về, ông còn tặng tôi một nhị quả hãng apple làm quà.
Ngày hôm nay, lúc Đại tướng Lê Đức Anh đã mất, điều khiến dư luận tranh cãi xung đột nhất về cuộc đời và sự nghiệp của ông đó là năm 1988, ở Gạc Ma, liệu có hay không chuyện Đại tướng Lê Đức Anh – lúc ấy là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, đã ra lệnh cấm nổ súng, dẫn đến sự mất mát của 64 chiến sĩ ở Gạc Ma.
Lẽ ra, năm 2015, lúc tôi gồm cơ hội phỏng vấn ông, tôi cần phải hỏi về câu chuyện đó. Nhưng tôi đã tự nhủ, tôi sẽ để dành câu hỏi đó đến cuộc phỏng vấn sau. Cùng tôi không hề cơ hội đó nữa lúc sức khỏe của ông chuyển biến xấu đi rất cấp tốc sau này. Đó là không nên lầm nghề nghiệp mà trong tương lai tôi ko bao giờ chất nhận được mình mắc phải.
Theo lời người cận về thọ năm của Đại tướng Lê Đức Anh, thì vào cái đêm nhận được tin 64 người quân nhân đã mất mát ở Gạc Ma năm 1988, Đại tướng Lê Đức Anh ko ngủ. Ông đi lại trong chống cả đêm, gương mặt buồn bã. Rất nhanh sau sự kiện đó, ông thân chinh ra Trường Sa 2 lần, trở thành Bộ trưởng Quốc chống đầu tiên ra thăm Trường Sa.
Ra đến nơi, ông từ chối ngủ ở đảo Trường Sa lớn mà bộ đội đã chuẩn bị sẵn chỗ mang lại ông. Ông thanh lịch Trường Sa nhỏ, nằm ngủ trên chiếc giường tầng cùng các binh lính khác, để phân chia sẻ nỗi khổ của nô lệ ở hải đảo. Cũng ở đó, vào trong ngày 7.5.1988, ông đã đọc lời thề trước hương hồn những liệt sĩ, là bằng mọi giá bán bảo vệ chủ quyền biển đảo của đất nước.
Sau này, tôi từng hỏi Lê Mạnh Hà về trận Gạc Ma. Lê Mạnh Hà trả lời: "Khi hải chiến Trường Sa diễn ra, bố tôi là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Tướng tiếp giáp Văn Cương là Đô đốc Hải quân. Trước đó, đề phòng xung đột quân sự nhỏ trên khu vực vực Trường Sa bao gồm thể bùng nổ thành một cuộc chiến tranh lớn trên biển, Đô đốc cạnh bên Văn Cương ra lệnh: Hết sức kiềm chế, tự vệ là chính, ko nổ súng trước, nhưng kiên quyết táo khuyết bạo với phương châm "có người tất cả đảo, còn người, còn đảo".
Mệnh lệnh không nổ súng trước đã được ban hành để né những xung đột khiến bất lợi vĩnh viễn trong bối cảnh đất nước có quá nhiều cạnh tranh khăn. Nhưng ko nổ súng trước không tồn tại nghĩa là không nổ súng. Bởi giao súng đến người quân nhân là để bắn vào trường hợp cần thiết. Nếu cấm bắn thì không giao súng. Đó là nguyên tắc mọi người bộ đội đều hiểu.
Không một Đô đốc Hải quân nào ra lệnh mang đến bộ đội của mình ko được nổ súng trong mọi trường hợp. Không một Bộ trưởng Bộ Quốc phòng như thế nào ra lệnh đến quân đội của mình như thế.
Nhưng nhiều năm nay, tía tôi vẫn biết rằng gồm nhiều lời buôn chuyện về trận hải chiến Trường Sa. Gồm những người ám chỉ ông đã ra lệnh cấm nổ súng trong mọi trường hợp, dẫn đến sự mất mát của 64 người lính. Khi những lời đồn đại đó đến tai bố tôi, ông chỉ nói một câu ngắn gọn : "Chúng nó nói láo lếu cả đấy". Nhưng tía tôi không bận trọng tâm và không cho rằng mình cần phải giải thích mang đến những tin đồn vô căn cứ đó".
